Antik kentteki nekropolisler arasında yer alan Doğu Nekropolis'te 2018 ve 2021 yıllarında sürdürülen kapsamlı temizlik ve belgeleme çalışmalarında farklı tiplerde çok sayıda mezar tespit edilmiştir. Antik kente bağlanan antik yol rotasının kenarında yer alan ve vadi içerisindeki kayalıklara yapılmış Doğu Nekropolis içerisindeki 73 mezar ve buluntular bu araştırma kapsamında ele alınmış ve değerlendirilmiştir. Bu mezarların büyük bir kısmında temizlik çalışmaları gerçekleştirilmiş, tamamında ise belgeleme yapılmıştır. Gerek fotografik gerekse de mimari belgelemeler sonucu Nekropolis’de yer alan mezar tipleri hakkında temel bilgiler elde edilmiştir. Ayrıca, gerçekleştirilen temizlik çalışmalarıyla da mezarların bir kısmının içerisinden önemli veriler elde edilmiştir.
Önceki çalışmaların aksine, bu mezarlardan çok sayıda buluntu tespit edilmiş olması önemlidir ve bu sebeple Nekropolis’de bulunan mezar tipolojisini incelenmesi ve bölge örnekleriyle tipolojik bir karşılaştırma yapmanın ötesinde materyal çalışmalara da yer verilecek şekilde araştırmalar sürdürülmüştür. Böylece bugüne kadar çoğu teori düzeyinde kalan çeşitli görüşler, mezar buluntuları kapsa-mında değerlendirilmiş, mezar tipleri için genel bir tarihleme kriteri ortaya konmuş ve antik kentin mezar mimarlığının bölge yerleşimleri üzerine etkileri incelenmiştir. Buluntuların imkan verdiği ölçüde gömme gelenekleri ve gömü bağlamındaki kült eylemleri ele alınmıştır.
Bugüne kadar kabul gören Nekropolis’in MS 1. yüzyıldan itibaren düzenli olarak kullanıldığı yönündeki genel önermenin aksine, Hellenistik Dönem’in içlerinden itibaren kullanımda olduğuna dair kanıtların tespit edilmesi önemlidir ve bu tespit bölgedeki kaya mezar tarihlemelerinin tekrar ele alınmasını gerekli kılmaktadır.
Dikkat çekici sonuçlardan bir diğeri ise, bir Hellenistik Dönem kaya mezar tipolojisinin önerilmesidir. Mezarların içlerinden ele geçirilen arkeolojik buluntular Hellenistik Dönem'e ait olduğu önerdiğimiz kaya mezar odalarının ortak tipolojik özelliklere sahip olduğunu ortaya koyar. Bu belki de bölgede Hellenistik Dönem’e özgü bir kaya mezar mimarlığının varlığı hakkındaki en net bilgilerdir.
-Ü. Aydınoğlu (edt.), Diocaesarea Doğu Nekropolis Mezarlar ve Buluntular, Ankara, 2022, Bilgin Kültür Sanat Yayınevi.
Made with Mobirise